محال ممکن است که برای خرید طلا به بازار رفته باشید و اصطلاح عیار طلا را تا به حال نشنیده باشید. کلمه عیار در حقیقت یکی از پارامترهای تعریف شده جهانی، برای اندازه گیری میزان خلوص آلیاژ طلا و دیگر فلزات گرانبها می‌باشد. اما شاید برای شما این سؤال پیش بیاید که مگر طلایی که می‌خریم خالص نیست؟ یا اصلا عیار طلا چگونه محاسبه می‌شود؟ پس در این مقاله با ما همراه باشید تا با مفهوم عیار طلا و انواع عیار طلا آشنا شویم.
ویژگی طلای خالص
طلای استخراج شده از معدن به قدری نرم است که حتی با ناخن هم خراش برمی‌دارد. به قدری که در گذشته برای نشان دادن اینکه سکه دریافتی طلا است، آن را گاز می‌گرفتند. به این صورت که رد دندان در سکه نشان دهنده آن بود که سکه از طلا است. هرچقدر هم عمق دندان فرو رفته در سکه بیشتر بود، نشان از خلوص بیشتر سکه طلا بود. همچنین شاید دیده باشید که ورزشکارانی که مدال طلا دریافت می‌کنند، آن را در بین دندان خود قرار داده تا نشان دهند مدالی که در دست دارند دارای ارزش بالایی می‌باشد.
البته به دلیل نرمی طلا، شکل طلا در گذر زمان تغیر کرده است و نمی‌توان از آن در مصنوعات تزئینی استفاده کرد. اما برای اینکه بتوان طلا را در مصنوعات تزیینی به کار برد، باید آن را با دیگر فلزات ترکیب کنند تا دارای استحکام و چکش خواری بالایی بشود.
مفهوم عیار طلا
عیار طلا به نسبت طلا خالص استفاده شده در قطعه به وزن کل قطعه طلا، گفته می‌شود. برای درک این مفهوم ما وزن طلای خالص را 1000 در نظر می‌گیریم. یعنی در یک کیلوگرم طلای خالص 1000 گرم طلا وجود دارد. هنگامی که از طلای 750 صحبت می‌کنیم، در واقع یعنی در یک کیلوگرم آن 750 گرم طلا وجود دارد. به بیان دیگر 75 درصد آن طلای خالص می‌باشد. یا هنگامی که از طلای 705 صحبت می‌کنیم، در واقع یعنی در یک کیلوگرم آن، 705 گرم طلای خالص وجود دارد.
نوع دیگری از عیارسنجی طلا؟
البته نوع دیگری از عیارسنجی به صورت یک عددی بین 0 تا 24 عیار است. به طور مثال اگر 1000 گرم طلا را به 24 قسمت تقسیم کنیم. طلای 750 که 75 درصد از وزن آن طلای خالص است، برابر 18 عیار می‌شود. طلای 18 عیار یعنی 18 قسمت از 24 قسمت قطعه طلا را طلای خالص تشکیل می‌دهد. در این نوع از عیارسنجی، عیارهای معروف طلا عبارتند از طلای 12 عیار، طلای 14 عیار، طلای 18 عیار، طلای 20 عیار، طلای 22 عیار و طلای 24 عیار. همچنین این عیارها را به صورت 12K، 14K،18K ، 20K،22K و 24K نیز نمایش می‌دهند. (حرفK اول کلمه Karat به معنی عیار است.)
جدول عیار طلا و درصدهای آن
| عیار | درصد خلوص | کد عیار | توضیحات |
|---|---|---|---|
| ۲۴ | ۱۰۰٪ | – | خالص‌ترین طلای موجود |
| ۲۳ | ۹۵.۸٪ | ۹۵۸ | استفاده در صنایع دستی |
| ۲۲ | ۹۱.۶٪ | ۹۱۶ | ساخت زیورآلات |
| ۲۱ | ۸۷.۵٪ | ۸۷۵ | طلای کویتی |
| ۱۸ | ۷۵٪ | ۷۵۰ | رایج‌ترین عیار طلا در بازار ایران |
| ۱۴ | ۵۸.۵٪ | ۵۸۵ | برخی از حلقه‌های ازدواج |
| ۹ | ۳۷.۵٪ | ۳۷۵ | کمترین میزان عیار |
تبدیل عیار طلا به یکدیگر
در محاسبات طلا برای تبدیل عیار به یکدیگر یا تبدیل مظنه به طلا 18 عیار از عیارهای 1000، 750 و 705 به جای 24، 18 و 17 عیار استفاده می‌کنیم. چرا که از تقسیم عدد 17 به 24 عدد رند و دقیقی بدست نمی‌آید. اما اعداد 1000، 750 و 705 دقیق هستند و باعث می‌شوند محاسبات و معاملات ما دقیق باشند. برای نمونه طلای 705 دارای خلوص 70.5 درصد است. ولی 70.5 درصد از عدد 24 برابر با 16.92 می‌شود. پس یعنی عدد 705 برابر با عیار 16.92 می‌باشد. ولی در بازار طلافروشان آن را برابر با 17 عیار می‌شناسند. برای مشاهده مظنه و قیمت انس طلا می‌توانید به نرم افزار اعلام نرخ طلا تابان گوهر مراجعه کنید.
آیا طلای خالص 24 عیار وجود دارد؟
طلای استخراج شده از معدن به شدت نرم است که حتی با ناخن هم خراش بر می‌دارند. همانطور که گفته شد طلای 24 عیار به خاطر نرمی و شکنندگی بالا، نمی‌توان از آن در مصنوعات طلا استفاده کرد. به دلیل نرمی زیاد، باعث می‌شود که مصنوعات طلا از شکل طبیعی خود خارج شوند. در بازار ایران مصنوعات طلا با طلای 18 عیار تولید می‌شوند.
ولی شمش‌های طلا موجود با عیار 24 عیار و خلوص 999 تولید می‌شوند. شمش‌های طلا 24 عیار به صورت وکیوم و پلمب شده عرضه می‌شوند. (بر روی شمش‌های طلا عدد 999 علامت گذاری می‌شود که نشان دهنده خلوص آن است.)
علت طرفداری طلای 18 عیار در ایران
عیار طلا در هر کشوری استاندارد خودش را دارد. در کشور ایران پایین تر از عیار 18 نداریم. خرید و فروش عیارهای زیر 18 غیرقانونی و تخلف می‌باشد. معمولاً عیارهای 18، 20، 21 و 22 در ایران مرسوم هستند و به فروش می‌روند. در شهر یزد از طلای 20 عیار استفاده می‌شود. در استان‌های جنوبی از عیارهای 21 و 22 استفاده می‌شود. دلیل این انتخاب این است که استان‌های جنوبی زرد پر رنگ مورد پسندشان است و به همین خاطر عیارهای بالاتر انتخاب می‌کنند.
چگونه عیار طلا را می‌سنجند؟
امروزه روش‌های گوناگونی برای سنجش عیار طلا وجود دارد. و برای این کار، دستگاه‌های پیشرفته‌ای نیز ساخته شده است که برای سنجش عیار طلا از آن استفاده می‌شود. از مطمئن‌ترین راه‌ها برای سنجش عیار شمش‌های طلا و طلای آبشده، آزمایشگاه ری گیری می‌باشد. برای این کار قسمتی از طلای آبشده را جدا می‌کنند و به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا عیار آن را سنجیده شود.
البته روش‌های ساده‌ای نظیر استفاده از سنگ محک نیز وجود دارد. سنگ محک یکی از ساده‌ترین روش‌های سنجش عیار طلا می‌باشد و در اغلب طلا فروشی‌ها وجود دارد. البته کار با آن نیز مهارت خاصی را می‌خواهد. وگرنه در صورت بی احتیاطی طلا آسیب می‌بیند.
سخن آخر
در عنوان مقاله این سوال مطرح شد که آیا طلای 24 عیار بهتر است یا طلای 18 عیار؟ ولی پس از مطالعه این مقاله متوجه شدید که، نه این که عیار 18 بهتر باشد یا عیار 24، بلکه این مسئله مهم است که کاربرد هرکدام متفاوت است و در جای متفاوتی استفاده می‌شوند.
و نکته مهم دیگر این است که در هنگام خرید و فروش طلا به عیار آن دقت کنید. و مواظب مصنوعات تقلبی طلا باشید. همچنین سعی کنید طلا را از طلافروش‌های معتبر سرتاسر کشور خریداری کنید و حتماً فاکتور خرید را نیز دریافت کنید.