عوامل موثر بر قیمت طلا در بازار داخلی
از قدیم الایام مردم طلا را به عنوان یک دارایی امن به حساب می‌آورند و اغلب آن‌ها برای حفظ ارزش پول خود و حتی کسب سود اقدام به خرید طلا و سکه می‌کنند. احتمالا پیش آمده که هر گاه خبر اتفاق خاصی را می‌شنوید پس از آن، اولین واکنش‌‌ها در بازارهای مالی مانند طلا و ارز اتفاق می‌افتد. مسئله این است که به چه دلیلی عوامل و اخبار مختلف بر قیمت طلا تاثیر می‌گذارند؟ و این عوامل تاثیرگذار بر قیمت طلا و سکه چه چیزهایی هستند ؟ در این مقاله به بررسی عوامل موثر بر قیمت طلا در بازار داخلی می‌پردازیم.
دلیل تاثیرپذیری طلا از اخبار چیست؟
همانطور که بیان کردیم، حتما متوجه شده‌اید که هرگاه خبری خاص مانند شیوع یک بیماری، اتفاقات سیاسی و اقتصادی، جنگ و … در ایران یا دنیا پخش میشود، اولین واکنش قیمتی در بازار دلار و طلا رخ می‌دهد.
بهترین جواب برای این پرسش را می‌توان جو روانی ناشی از بروز اتفاقات مذکور دانست. همانطور که گفتیم طلا برای افراد جامعه به عنوان یک دارایی امن و بهترین راه حل برای سرمایه‌گذاری هنگام بروز مشکلات به حساب می‌آید. با بررسی تاریخی قیمت طلا هم به این نتیجه می‌رسیم که در برهه‌های زمانی خاص قیمت طلا افزایش داشته و در مواقعی که جو آرامی بر جوامع حاکم بوده است قیمت طلا نیز ثبات خود را حفظ کرده است.
از این رو می‌توان گفت علت تاثیر پذیری شدید قیمت طلا و سکه به نسبت سایر بازارها در این است که افراد ترجیح می‌دهند هنگام بروز مشکلات مختلف اقتصادی و اجتماعی سرمایه‌های خود را به دارایی‌های امنی مانند طلا تبدیل کنند، در این صورت اگر زمانی مشکلی رخ دهد ارزش پول آن‌ها حفظ میشود. این مسئله موجب افزایش تقاضا برای خرید طلا میشود و با افزایش تقاضا، قیمت این فلز گران بها نیز افزایش پیدا می‌کند.
چه عواملی بر قیمت طلا و سکه تاثیر می‌گذارند؟
شاید بهتر باشد ابتدا فرمول محاسبه مظنه طلا را بیان کنیم. در ایران مظنه طلا را بر اساس یک مثقال طلای ۱۷ عیار می سنجند که معادل ۴.۶۰۸ گرم طلا می‌باشد.
بر این اساس فرمول محاسبه مظنه طلا به این صورت است:
(قيمت يك دلار × قيمت يك انس طلا) را بر ۹.۵۷۴۲ تقسیم می‌کنیم و ماحصل آن مظنه طلای ايران است.
همانطور که مشاهده می‌کنید در فرمول محاسبه مظنه طلا، قیمت اونس جهانی طلا در قیمت دلار ضرب شده است. در محاسبه قیمت سکه نیز باید از عدد بدست آمده در فرمول مظنه طلا استفاده شود. از این رو می‌توان گفت دو عامل اصلی و تعیین‌کننده قیمت طلا در بازار داخلی، قیمت اونس جهانی طلا و قیمت دلار هستند. در واقع این دو عامل به طور مستقیم بر قیمت طلا تاثیر می‌گذارند. اما عواملی نیز وجود دارند که بر قیمت اونس جهانی طلا و قیمت دلار تاثیر می گذارند، در واقع می‌توان گفت که این عوامل نیز به طور غیر مستقیم بر قیمت طلا و سکه تاثیر گذار هستند چرا که با اثر گذاری بر قیمت دلار یا اونس جهانی طلا موجب افزایش یا کاهش قیمت طلا و سکه در بازار داخلی می‌شوند. از این رو باید به بیان عوامل اثرگذار بر قیمت اونس جهانی طلا و ارزش دلار بپردازیم.
چه عواملی بر قیمت اونس جهانی طلا اثر می‌گذارند؟
۱. سیاستهای پولی فدرال رزرو آمریکا
سیاستهای مالی که فدرال رزرو آمریکا اتخاذ می‌کند را می‌توان یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر قیمت اونس جهانی طلا دانست. گزارش‌های این نهاد مالی آمریکا نیز می‌تواند بر قیمت طلا تاثیر بگذارد. جلسات کمیته فدرال هر 6 هفته یکبار برگزار میشود و طی این جلسات سیاستهای پولی آتی و وضعیت اقتصادی کشور آمریکا مورد بررسی قرار می‌گیرد.
در صورتی که این کمیته تصمیم به افزایش نرخ بهره بگیرد، بازار طلا به این مسئله واکنش نشان داده و قیمت اونس جهانی کاهش پیدا می‌کند. اگر تصمیم کمیته بر ثابت ماندن نرخ بهره باشد قیمت طلا افزایش خواهد یافت. در واقع زمانی که نرخ بهره پایین باشد، سود حاصل از اوراق قرضه دولتی و سپرده‌های بانکی از نرخ تورم کمتر می‌باشد، که موجب زیان سرمایه گذاران میشود. در چنین شرایطی افراد ترجیح می‌دهند پول خود را در بازاری امن مانند طلا و سکه سرمایه گذاری کنند.
۲. داده‌ها و اطلاعات اقتصادی
گزارشاتی مانند نرخ بیکاری، نرخ تولید، دستمزد، اطلاعات رشد ناخالص داخلی و… تعیین کننده تصمیمات و سیاستهای فدرال رزرو است و در نهایت بر بازار طلا اثر می‌گذارد.
به عنوان مثال کاهش نرخ بیکاری، افزایش تولید و رشد تولید ناخالص ملی موجب کاهش قیمت طلا میشود اما افزایش نرخ بیکاری، کاهش تولید و رشد تولید ناخالص سرمایه‌گذاران را به خرید طلا جذب می‌کند و این امر موجب افزایش قیمت طلا میشود.
۳. عرضه و تقاضا
مانند تمامی کالاها عرضه و تقاضا نیز بر قیمت طلا و سکه تاثیرگذار است. در صورتی که تقاضا برای خرید طلا زیاد باشد، با افزایش قیمت این فلز گران بها مواجه می‌شویم و زمانی که عرضه این فلز با ارزش بیشتر شود، قیمت آن کاهش می‌یابد.
۴. تورم
تورم با قیمت طلا رابطه مستقیم دارد، به این شکل که نرخ تورم بالا علاقه افراد به سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی را افزایش می‌دهد و این مسئله موجب تقاضای بیشتر برای خرید طلا میشود و قیمت آن افزایش می‌یابد. از طرفی نرخ تورم پایین، موجب کاهش جذابیت طلا به عنوان یک دارایی امن میشود و قیمت آن نیز کاهش می‌یابد.
۵. ارزش دلار
در بازارهای جهانی میان قیمت طلا و دلار رابطه‌ای معکوس برقرار است. هر چه شاخص دلار آمریکا قدرت بگیرد قیمت طلا کاهش می‌یابد و در صورتی که قیمت دلار روندی کاهشی داشته باشد، تقاضا برای خرید طلا بیشتر میشود و قیمت آن افزایش می‌یابد.
۶. صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا
این صندوق‌ها نوعی سرمایه گذاری غیرمستقیم در طلا به شمار می‌آیند که تاثیر کمی بر قیمت دارند. هرچه تقاضا برای خرید واحد این صندوق‌ها افزایش یابد، قیمت طلا نیز افزایش پیدا می‌کند و بالعکس.
۷. بی ثباتی اقتصادی
بی‌ثباتی اقتصادی و عدم قطعیت سیاسی موجب افزایش قیمت طلا میشود. در واقع این عامل کاملا روانشناختی است و بیشتر به رفتار سرمایه‌گذاران وابسته است و می‌تواند از یک عامل به عاملی دیگر تغییر کند. به عنوان مثال در سال ۲۰۱۹ و در نتیجه شکست مذاکرات آمریکا و کره شمالی یا مناقشات هند و پاکستان، نزدیکی برگزیت به خط پایان و مذاکرات تجاری ایالات متحده و چین و… از جمله عواملی هستند که موجب افزایش قیمت اونس جهانی طلا شده‌اند.
چه عواملی بر قیمت دلار در بازار داخلی تاثیر می‌گذارد؟
۱. تورم
تغییرات تورم موجب تغییر نرخ تبدیل ارزها میشود. تورم بالا در یک کشور موجب کاهش ارزش پول رسمی آن کشور شده و در نتیجه نرخ تبدیل آن به دلار با افزایش رو به رو میشود. اما نرخ تورم پایین موجب ثبات و عدم کاهش زیاد ارزش پول رسمی آن کشور میشود.
۲. نرخ بهره
افزایش نرخ بهره موجب افزایش ارزش پول یک کشور میشود که در نتیجه آن ارزش دلار نیز کاهش می‌یابد. در واقع نرخ بهره بالا، سود بیشتری به وام دهندگان می‌رساند و این مسئله باعث جذب سرمایه خارجی میشود و در نهایت بر روی نرخ تبدیل ارز تاثیر می‌گذارد.
۳. تعاملات خارجی کشور
تعاملات خارجی نشان دهنده درآمد کشور از سرمایه گذاری خارجی است که شامل واردات،صادرات، بدهی و … میشود. هر چه این درآمدها کاهش یابد ارزش پول کشور نیز کاهش می‌یابد و در نتیجه آن قیمت دلار افزایش پیدا می‌کند.
۴. بدهی دولت
منظور از بدهی دولت هم بدهی‌های داخلی و هم بدهی‌های خارجی به کشورهای دیگر است. بدهی بالا موجب افزایش تورم شده و در نتیجه ارزش پول کشور را کاهش می‌دهد و قیمت دلار در آن کشور افزایش پیدا می‌کند.
۵. نسبت صادرات به واردات
زمانی که کالاهای صادارتی نرخ بالاتری نسبت به کالاهای وارداتی داشته باشد، درآمد کشور افزایش می‌یابد و در نتیجه ارزش پول آن کشور نیز بیشتر میشود و قیمت دلار در چنین کشوری کاهش می‌یابد.
۶. رکود اقتصادی
رکود اقتصادی معمولا موجب کاهش نرخ بهره میشود و احتمال ورود سرمایه‌گذاران خارجی را نیز کاهش می‌دهد که موجب تضعیف و کاهش ارزش پول کشور در مقابل سایر ارزها میشود.
۷. تقاضا برای پول رسمی کشور
زمانی که انتظار می‌رود ارزش پول کشوری افزایش یابد، سرمایه‌گذاران تمایل پیدا می‌کنند مقدار بیشتری از آن پول را تهیه کنند تا در آینده موجب سود آن‌ها شود. در نتیجه به دلیل افزایش تقاضا برای پول آن کشور، ارزش آن پول افزایش می‌یابد و نرخ تبدیل آن به ارز سایر کشورها بهبود می‌یابد.
۸. سیاستهای پولی
همانطوری که سیاستهای مالی در سطح جهان بر قیمت اونس جهانی طلا تاثیرگذار است، سیاستهای پولی داخلی نیز در تغییرات قیمت طلا نقش مهمی را ایفا می‌کنند. به عنوان مثال افزایش و یا کاهش نرخ سود بانکی در بازار طلا تغییراتی را ایجاد می‌کند.